Mirfak - Ngôi sao sáng nhất của chòm sao Perseus
Mirfak (Alpha Persei) được biết đến như là ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Perseus (Anh Tiên), đại diện cho một vị anh hùng trong truyền thuyết thời cổ đại trên bầu trời. Nhưng hình dạng của chòm sao này cũng có thể khiến bạn liên tưởng tới một người đang khiêu vũ. Perseus cũng chứa hệ sao đôi nổi tiếng nhất bầu trời - Algol - đôi khi cũng được gọi là ngôi sao quỷ. Algol nổi tiếng vì sự thay đổi độ sáng bởi sự quay của nó.
Làm thế nào để tìm ra sao Mirfak ? Cái tên Mirfak có xuất xứ từ Ả Rập, có nghĩa là khuỷu tay của Thất Nữ. Sự thật là chòm sao Perseus nằm ở phía bắc của cụm sao Pleiades (Thất Nữ). Theo cách khác, bạn cũng có thể tìm thấy Mirfak và Perseus giữa cụm sao Pleiades và sao Polaris - sao Bắc cực.
Xem bài viết Hãy tìm ra ngôi sao Algol của chòm sao Perseus.
Xem bài viết Cụm sao Pleiades - Bảy chị em nổi tiếng trên bầu trời.
Tuy nhiên, bạn cũng có thể tìm sao Mirfak theo cách trực tiếp hơn, nếu bạn đã quen với hình chữ M hoặc W của chòm sao Cassiopeia (Thiên Hậu). Vẽ một đường thẳng xuyên qua ngôi sao Navi (Gamma Cassiopeiae) và sao Ruchbah, bạn sẽ thấy Mirfak. Mirfak là ngôi sao của chòm sao Perseus duy nhất nổi bật trên bầu trời ô nhiễm ánh sáng ở mức trung bình, độ sáng của nó tương đương với các ngôi sao thuộc nhóm sao Bắc Đẩu.
Khoa học của sao Mirfak. Với khoảng cách 600 năm ánh sáng, Mirfak nằm xa hơn hầu hết các ngôi sao của nhóm sao Bắc Đẩu, vậy nên độ sáng thực của ngôi sao này phải thực sự rất lớn mới có thể tỏa sáng đến như vậy trên bầu trời của chúng ta. Nếu Mirfak thế chỗ cho Mặt Trời của chúng ta thì nó sẽ lớn và sáng gấp hàng ngàn lần so với Mặt Trời của chúng ta.
Trên bầu trời đêm, bạn sẽ nhận ra một dải những ngôi sao mờ xung quanh Mirfak, trông như những viên ngọc sáng long lanh giữa trời và còn đẹp hơn gấp bội khi quan sát với kinh thiên văn. Tập hợp các sao này được biết đến như là "nhóm sao di chuyển Alpha Persei" (Melotte 20), Mirfak là thành viên nổi bật nhất trong nhóm đó. Một vài ý kiến cho rằng nhóm sao này quá phân tán để được gọi là một cụm sao, dù sao đi nữa thì những ngôi sao này đang di chuyển trong không gian với cùng hướng và được sinh ra từ cùng một đám mây bụi khí khoảng 30 - 50 triệu năm trước.
 |
| Ngôi sao Mirfak của chòm sao Perseus. Tác giả : Fred Espenak. Xem trên trang AstroPixels. |
Làm thế nào để tìm ra sao Mirfak ? Cái tên Mirfak có xuất xứ từ Ả Rập, có nghĩa là khuỷu tay của Thất Nữ. Sự thật là chòm sao Perseus nằm ở phía bắc của cụm sao Pleiades (Thất Nữ). Theo cách khác, bạn cũng có thể tìm thấy Mirfak và Perseus giữa cụm sao Pleiades và sao Polaris - sao Bắc cực.
Xem bài viết Hãy tìm ra ngôi sao Algol của chòm sao Perseus.
Xem bài viết Cụm sao Pleiades - Bảy chị em nổi tiếng trên bầu trời.
Tuy nhiên, bạn cũng có thể tìm sao Mirfak theo cách trực tiếp hơn, nếu bạn đã quen với hình chữ M hoặc W của chòm sao Cassiopeia (Thiên Hậu). Vẽ một đường thẳng xuyên qua ngôi sao Navi (Gamma Cassiopeiae) và sao Ruchbah, bạn sẽ thấy Mirfak. Mirfak là ngôi sao của chòm sao Perseus duy nhất nổi bật trên bầu trời ô nhiễm ánh sáng ở mức trung bình, độ sáng của nó tương đương với các ngôi sao thuộc nhóm sao Bắc Đẩu.
 |
| Bạn hãy nối đường thẳng từ sao Gamma Cassiopeiae qua sao Ruchbah để bắt gặp sao Mirfak của chòm sao Perseus. Hình minh họa bởi Stellarium. |
Khoa học của sao Mirfak. Với khoảng cách 600 năm ánh sáng, Mirfak nằm xa hơn hầu hết các ngôi sao của nhóm sao Bắc Đẩu, vậy nên độ sáng thực của ngôi sao này phải thực sự rất lớn mới có thể tỏa sáng đến như vậy trên bầu trời của chúng ta. Nếu Mirfak thế chỗ cho Mặt Trời của chúng ta thì nó sẽ lớn và sáng gấp hàng ngàn lần so với Mặt Trời của chúng ta.
 |
| Nhóm sao di chuyển Alpha Persei. Hình minh họa bởi Stellarium. |
Trên bầu trời đêm, bạn sẽ nhận ra một dải những ngôi sao mờ xung quanh Mirfak, trông như những viên ngọc sáng long lanh giữa trời và còn đẹp hơn gấp bội khi quan sát với kinh thiên văn. Tập hợp các sao này được biết đến như là "nhóm sao di chuyển Alpha Persei" (Melotte 20), Mirfak là thành viên nổi bật nhất trong nhóm đó. Một vài ý kiến cho rằng nhóm sao này quá phân tán để được gọi là một cụm sao, dù sao đi nữa thì những ngôi sao này đang di chuyển trong không gian với cùng hướng và được sinh ra từ cùng một đám mây bụi khí khoảng 30 - 50 triệu năm trước.
+Khánh Huy Ngô theo +EarthSky
