Tại sao Vết đỏ lớn của Sao Mộc tồn tại lâu đến như vậy ?

Vết đỏ lớn của Sao Mộc là một cơn bão lớn, nó sẽ sống lâu hơn nữa ngay cả khi chúng ta đã từng chứng minh được rằng nó phải chết từ lâu rồi. Và bây giờ, lần đầu tiên, những nhà khoa học đã tiết lộ cho chúng ta bí quyết sống trường thọ của cơn bão khổng lồ này.

Hình ảnh Vết đỏ lớn chụp bởi tàu Voyager 1 vào năm 1979. Credit : NASA.

"Đây là cơn bão mạnh nhất và kéo dài lâu nhất trong hệ Mặt Trời," - Philip Marcus từ Đại học California, Berkeley cho biết trong một bài thuyết trình tại Hội Vật lý của Mỹ ở Pittsburgh hôm thứ hai vừa rồi.

Vết đỏ lớn trải dài khoảng 24 ngàn cây số từ đông sang tây, kéo dài khoảng 12 ngàn cây số từ bắc xuống nam và sâu 40 km. Tốc độ gió lên đến 225 dặm mỗi giờ và con quái vật này đã được quan sát từ Trái Đất ít nhất suốt 300 năm qua. Nhưng nếu chúng ta giải thích dựa trên những mô hình chuẩn thì điều này là không thể, nó không thể kéo dài lâu đến như thế.

"Dựa trên mô hình nghiên cứu thì nó chỉ có thể kéo dài dữ lắm là 4 năm," - Marcus nói - "Vì thế chúng ta có một vấn đề được đặt ra. Làm thế nào mà nó có thể kéo dài suốt 300 năm qua ?"

Một trong những khả năng mà đã từng được khám phá là Vết đỏ lớn lấy năng lượng từ những cơn bão nhỏ hơn. Nhưng nếu tính toán kỹ lưỡng thì chúng ko đủ năng lượng để cung cấp cho một cơn bão khổng lồ như vậy.

Vì vậy những việc mà ông và đồng nghiệp của ông là Pedram Hassanzadeh ở Đại học Harvard làm là để xây dựng một mô hình tốt hơn. Mô hình trước đây đã bỏ qua chiều thứ ba - chiều sâu của cơn bão (bởi vì nó quá nhỏ so với chiều dài và chiều rộng). Kết quả là mô hình trước đó chỉ dùng để nghiên cứu cơn bão dưới dạng không gian hai chiều.

Khi Marcus và Hassanzadeh tìm hiểu thêm yếu tố chiều thứ ba, sự tương tác của cơn bão với lớp không khí ngay bên dưới nó và sự thay đổi mật độ của các tầng khí khác nhau trong khí quyển Sao Mộc, tính theo mô hình mới này thì tuổi thọ của cơn bão được tính toán tăng đáng kể. Nguồn cung cấp năng lượng bí mật của cơn bão khổng lồ chính là ở chiều sâu chứ không phải chiều ngang hay chiều dọc.

"Sau khi tính toán kỹ lưỡng thì chúng tôi thấy rằng cơn bão này có thể kéo dài 800 năm" - Hassanzadeh nói, 300 năm hiện nay vẫn còn là một con số nhỏ đối với cơn bão khổng lồ nầy.

Việc phát hiện ra những nguyên nhân khiến Vết đỏ lớn trường tồn cũng giúp giải thích được sự kéo dài của những hiện tượng thời tiết cực đoan, những cơn xoáy sâu dưới lòng đại dương hay những thứ mà chúng ta gọi là “zombie vortices” (xoáy zombie) có vai trò trong sự hình thành những ngôi sao, hành tinh.

+Anh Tuấn Nguyễn theo Discovery News