Năm hành tinh và một sao chổi tỏa sáng trên bầu trời tháng 11
Tháng 11 đã đến rồi, tháng được kỳ vọng là sẽ mang đến cho chúng ta sao chổi ISON, cùng với sao chổi của thế kỷ là năm hành tinh quen thuộc tỏa sáng trên bầu trời tháng này. Sao Kim và Sao Mộc sẽ thống lĩnh bầu trời sau hoàng hôn. Sao Hỏa sẽ mọc dần lên trên bầu trời trước khi Mặt Trời mọc vài tiếng đồng hồ và cao lên ở hướng đông nam lúc bình minh. Tiếp theo đó là Sao Thủy với Sao Thổ xuất hiện trên bầu trời bình minh và chúng sẽ giao hội vào ngày 25, 26/11.
BẦU TRỜI HOÀNG HÔN
Sao Kim sẽ lên gần đến điểm cao nhất của nó trên bầu trời vào buổi chiều tối, nhưng điểm đó không cho cao lắm và thậm chí vào điểm cao nhất của năm nay lúc đầu tháng 12 thì điểm đó chỉ cao 19° so với đường chân trời. Hành tinh này sẽ ở trên bầu trời hướng tây nam khoảng một tiếng rưỡi để cho chúng ta chiêm ngưỡng nó. Sao Kim sẽ có độ sáng biểu kiến tuyệt vời dao động từ -4,5 đến -4,8 trong suốt tháng 11 này.
Sao Hải Vương nằm gần điểm cao nhất ở bầu trời hướng nam khi màn đêm buông xuống, và Sao Thiên Vương đi theo khoảng 2 tiếng sau đó. Hai hành tinh này lần lượt theo thứ tự đang ở gần khu vực chòm sao Aquarius (Bảo Bình) và Pisces (Song Ngư).
BẦU TRỜI VỀ ĐÊM
Sao Mộc mọc dần lên ở khu vực chòm sao Gemini (Song Tử) từ khoảng 10 giờ khuya vào những ngày đầu tháng. Sao Mộc có độ sáng từ -2,4 đến -2,6 trong tháng này.
Sao Mộc tạm ngưng chuyển động về hướng đông trên bầu trời (so với những ngôi sao khác) vào ngày 7/11, vì thế nó sẽ vẫn còn nằm cách khoảng 7° so với ngôi sao Pollux trong suốt tháng tạo nên một mối liên hệ giữa Sao Mộc và hai ngôi sao Pollux với Castor của chòm sao Song Tử. Vào cuối tháng nó mới bắt đầu chuyển động về hướng tây trên bầu trời và hướng về ngôi sao Delta Geminorum (tên khác là Wasat). Vào ngày 9/11, nó sẽ đi qua điểm nút của nó về hướng bắc của hoàng đạo - mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất lần đầu tiên trong 6 năm qua.
Sao Hỏa bắt đầu mọc lên từ khoảng 2 giờ sáng vào những ngày đầu tháng và từ khoảng 1 giờ sáng vào những ngày cuối tháng. Hành tinh đỏ trong tháng này có độ sáng đáng kể dao động từ -1,5 đến -1,2. Sao Hỏa sẽ bắt đầu tháng 11 ở phía nam chòm sao Leo (Sư Tử) rồi đi đến phía tây chòm sao Virgo (Xử Nữ) và kết thúc tháng ở không xa về phía đông bắc của ngôi sao Beta (β) Virginis.
BẦU TRỜI BUỔI SÁNG
Sao chổi ISON sẽ đi từ chòm sao Leo (Sư Tử) qua chòm sao Virgo (Xử Nữ) và Libra (Thiên Bình) để đến Scorpius (Thiên Hạt) trong suốt tháng này. Vào ngày 1/11 nó cách Mặt Trời 52°, vì thế nó đã sẵn sàng để xuất hiện trên bầu trời bình minh tháng này. Đón xem bài viết Sao chổi ISON đang đến gần của Ftvh vào ngày 5/11 để thêm thông tin chi tiết về quan sát sao chổi ISON.
ISON đến khá gần ngôi sao Spica vào ngày 17 và 18/11, và cách 5° so với Sao Thủy và Sao Thổ vào ngày 23, 24/11.
Sao Thủy sẽ xuất hiện cùng với Mặt Trời vào ngày 1/11, những buổi sáng sau đó nó sẽ xuất hiện ở cao hơn và sáng hơn để trở nên có thể quan sát bằng mắt thường vào sáng 9/11, hôm đó nó sẽ có độ sáng +0,8 và sáng đến -0,7 vào ngày 20/11, nó cũng sẽ sáng như thế cho đến đầu tháng sau. Đây là dịp tốt nhất để quan sát Sao Thủy.
Sao Thổ sẽ xuất hiện cùng với Mặt Trời vào ngày 6/11 nhưng nó không dễ quan sát được bằng mắt thường và ở tình trạng này cho đến tuần lễ cuối cùng của tháng 11.
MẶT TRỜI VÀ MẶT TRĂNG
Tháng này chúng ta sẽ có Nhật thực hình khuyên vào ngày 3/11, tuy nhiên lần nhật thực này Việt Nam không nằm trong vùng quan sát được.
Trăng khuyết sẽ ở bên phải Sao Kim vào chiều ngày 6/11 (xem hình minh họa thứ 2 ở đầu bài), bên phải Sao Hỏa vào sáng 27/11, còn vào ngày 29/11, trăng khuyết sẽ đến rất gần sao Spica. Trong những ngày cuối tháng này Mặt Trăng khuyết sáng 14% sẽ nằm cách Mặt Trời 45° về hướng tây trên bầu trời buổi sáng.
Sao Kim sẽ lên gần đến điểm cao nhất của nó trên bầu trời vào buổi chiều tối, nhưng điểm đó không cho cao lắm và thậm chí vào điểm cao nhất của năm nay lúc đầu tháng 12 thì điểm đó chỉ cao 19° so với đường chân trời. Hành tinh này sẽ ở trên bầu trời hướng tây nam khoảng một tiếng rưỡi để cho chúng ta chiêm ngưỡng nó. Sao Kim sẽ có độ sáng biểu kiến tuyệt vời dao động từ -4,5 đến -4,8 trong suốt tháng 11 này.
Hình minh họa bởi Tạp chí Sky and Telescope.
Sao Hải Vương nằm gần điểm cao nhất ở bầu trời hướng nam khi màn đêm buông xuống, và Sao Thiên Vương đi theo khoảng 2 tiếng sau đó. Hai hành tinh này lần lượt theo thứ tự đang ở gần khu vực chòm sao Aquarius (Bảo Bình) và Pisces (Song Ngư).
BẦU TRỜI VỀ ĐÊM
Sao Mộc mọc dần lên ở khu vực chòm sao Gemini (Song Tử) từ khoảng 10 giờ khuya vào những ngày đầu tháng. Sao Mộc có độ sáng từ -2,4 đến -2,6 trong tháng này.
Sao Mộc tạm ngưng chuyển động về hướng đông trên bầu trời (so với những ngôi sao khác) vào ngày 7/11, vì thế nó sẽ vẫn còn nằm cách khoảng 7° so với ngôi sao Pollux trong suốt tháng tạo nên một mối liên hệ giữa Sao Mộc và hai ngôi sao Pollux với Castor của chòm sao Song Tử. Vào cuối tháng nó mới bắt đầu chuyển động về hướng tây trên bầu trời và hướng về ngôi sao Delta Geminorum (tên khác là Wasat). Vào ngày 9/11, nó sẽ đi qua điểm nút của nó về hướng bắc của hoàng đạo - mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất lần đầu tiên trong 6 năm qua.
Sao Hỏa bắt đầu mọc lên từ khoảng 2 giờ sáng vào những ngày đầu tháng và từ khoảng 1 giờ sáng vào những ngày cuối tháng. Hành tinh đỏ trong tháng này có độ sáng đáng kể dao động từ -1,5 đến -1,2. Sao Hỏa sẽ bắt đầu tháng 11 ở phía nam chòm sao Leo (Sư Tử) rồi đi đến phía tây chòm sao Virgo (Xử Nữ) và kết thúc tháng ở không xa về phía đông bắc của ngôi sao Beta (β) Virginis.
BẦU TRỜI BUỔI SÁNG
Sao chổi ISON sẽ đi từ chòm sao Leo (Sư Tử) qua chòm sao Virgo (Xử Nữ) và Libra (Thiên Bình) để đến Scorpius (Thiên Hạt) trong suốt tháng này. Vào ngày 1/11 nó cách Mặt Trời 52°, vì thế nó đã sẵn sàng để xuất hiện trên bầu trời bình minh tháng này. Đón xem bài viết Sao chổi ISON đang đến gần của Ftvh vào ngày 5/11 để thêm thông tin chi tiết về quan sát sao chổi ISON.
Hình minh họa bởi Tạp chí Sky and Telescope.
ISON đến khá gần ngôi sao Spica vào ngày 17 và 18/11, và cách 5° so với Sao Thủy và Sao Thổ vào ngày 23, 24/11.
Sao Thủy sẽ xuất hiện cùng với Mặt Trời vào ngày 1/11, những buổi sáng sau đó nó sẽ xuất hiện ở cao hơn và sáng hơn để trở nên có thể quan sát bằng mắt thường vào sáng 9/11, hôm đó nó sẽ có độ sáng +0,8 và sáng đến -0,7 vào ngày 20/11, nó cũng sẽ sáng như thế cho đến đầu tháng sau. Đây là dịp tốt nhất để quan sát Sao Thủy.
Hình minh họa bởi Tạp chí Sky and Telescope.
Sao Thổ sẽ xuất hiện cùng với Mặt Trời vào ngày 6/11 nhưng nó không dễ quan sát được bằng mắt thường và ở tình trạng này cho đến tuần lễ cuối cùng của tháng 11.
MẶT TRỜI VÀ MẶT TRĂNG
Tháng này chúng ta sẽ có Nhật thực hình khuyên vào ngày 3/11, tuy nhiên lần nhật thực này Việt Nam không nằm trong vùng quan sát được.
Hình minh họa bởi Tạp chí Sky and Telescope.
Trăng khuyết sẽ ở bên phải Sao Kim vào chiều ngày 6/11 (xem hình minh họa thứ 2 ở đầu bài), bên phải Sao Hỏa vào sáng 27/11, còn vào ngày 29/11, trăng khuyết sẽ đến rất gần sao Spica. Trong những ngày cuối tháng này Mặt Trăng khuyết sáng 14% sẽ nằm cách Mặt Trời 45° về hướng tây trên bầu trời buổi sáng.
Anh Tuấn Nguyễn - Ftvh theo Tạp chí Sky and Telescope tháng 11.
