Đánh một vòng cung để tìm ra sao Arcturus và sao Spica
Bây giờ là thời gian hoàn hảo để ra ngoài trời vào ban đêm và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của bầu trời sao. Bắc Đẩu là nhóm sao đặc biệt trên bầu trời hướng bắc mùa này, nó giúp bạn định hướng nhiều thiên thể khác nhau, và hôm nay là sao Arcturus của chòm sao Bootes (Mục Phu).
Đầu tiên là bạn hãy xác định nhóm sao Bắc Đẩu, nhóm này gồm bảy ngôi sao thuộc chòm sao Ursa Major (Đại Hùng) ở cao trên bầu trời hướng bắc, hình dạng của nó giống như cái gàu múc nước. Rồi hãy vẽ một đường tưởng tượng từ tay cầm của chiếc gàu này tới khi bạn gặp một ngôi sao sáng màu cam, đó là ngôi sao Arcturus của chòm sao Bootes - người chăn giữ gấu.
Arcturus là một ngôi sao khổng lồ cách chúng ta khoảng 37 năm ánh sáng. Đây là một ngôi sao đặc biệt vì nó không di chuyển theo dòng dịch chuyển của những ngôi sao khác trong dải Ngân Hà. Mà nó di chuyển vuông góc với đĩa Ngân Hà với tốc độ khoảng 150 km mỗi giây, hàng triệu năm tới nữa, nó sẽ dần biến mất trên bầu trời của chúng ta.
Dịch chuyển kiểu này không chỉ có sao Arcturus, mà còn có ít nhất 52 ngôi sao khác cũng dịch chuyển kiểu này, và người ta gọi nó là dòng Arcturus. Khi Mặt Trời bùng nổ thành một ngôi sao khổng lồ đỏ, thì nó sẽ giống như sao Arcturus lúc bây giờ.
Vì nó di chuyển kiểu cắt ngang đĩa Ngân Hà, nên trước sau gì nó cũng sẽ đến gần chúng ta, khoảng 4000 năm nữa nó sẽ đến, và ở cách chúng ta chỉ vài trăm năm ánh sáng. Nhưng sao Arcturus di chuyển kiểu ngược đời, nên nó nhanh chóng biến mất trên bầu trời của chúng ta.
Ngôi sao khổng lồ đỏ Arcturus này có đường kính gấp khoảng 25 lần so với Mặt Trời, nó không phải là ngôi sao khổng lồ đỏ lớn nhất, tuy nhiên do kích thước lớn, nên độ sáng của nó gấp khoảng hơn 100 lần so với Mặt Trời. Ngoài ra, hồng ngoại và bức xạ của nó mạnh hơn khoảng 200 lần so với Mặt Trời.
Trong thiên văn phương đông, chòm sao chứa sao Arcturus là chòm sao Rồng. Còn trong những câu chuyện của Hy Lạp cổ đại, thì Bootes là Icarus - người đã can đảm bay gần đến Mặt Trời. Còn trên đải Hawaii, đây là ngôi sao dẫn đường đặc biệt quan trọng đối với dân cư bản địa trên đảo và cư dân của đảo Polynesia.
Sao Arcturus là một trong số ít những ngôi sao được đề cập đến trong Kinh Thánh. "Ngài dựng nên sao Bắc Đẩu, sao Cày, và sao Rua, cùng những lầu các bí mật của phương nam" (“Which maketh Arcturus, Orion, and Pleiades, and the chambers of the south” – Job 9:9), và "Ngươi có thế làm cho các cung Huỳnh đạo ra theo thì, Và dẫn đường cho Bắc đẩu với các sao theo nó chăng? " (“Canst thou bring forth Mazzaroth in his season? or canst thou guide Arcturus with his sons?” – Job 38:32).
Tọa độ của Arcturus là xích kinh : 14h 15 m 39.7s, xích vĩ : +19° 10′ 56″.
 |
| Đánh một vòng cung để tìm ra sao Arcturus và sao Spica. |
Đầu tiên là bạn hãy xác định nhóm sao Bắc Đẩu, nhóm này gồm bảy ngôi sao thuộc chòm sao Ursa Major (Đại Hùng) ở cao trên bầu trời hướng bắc, hình dạng của nó giống như cái gàu múc nước. Rồi hãy vẽ một đường tưởng tượng từ tay cầm của chiếc gàu này tới khi bạn gặp một ngôi sao sáng màu cam, đó là ngôi sao Arcturus của chòm sao Bootes - người chăn giữ gấu.
Arcturus là một ngôi sao khổng lồ cách chúng ta khoảng 37 năm ánh sáng. Đây là một ngôi sao đặc biệt vì nó không di chuyển theo dòng dịch chuyển của những ngôi sao khác trong dải Ngân Hà. Mà nó di chuyển vuông góc với đĩa Ngân Hà với tốc độ khoảng 150 km mỗi giây, hàng triệu năm tới nữa, nó sẽ dần biến mất trên bầu trời của chúng ta.
Dịch chuyển kiểu này không chỉ có sao Arcturus, mà còn có ít nhất 52 ngôi sao khác cũng dịch chuyển kiểu này, và người ta gọi nó là dòng Arcturus. Khi Mặt Trời bùng nổ thành một ngôi sao khổng lồ đỏ, thì nó sẽ giống như sao Arcturus lúc bây giờ.
 |
| So sánh kích thước giữa đường kính Mặt Trời, sao Arcturus, sao Antares và quỹ đạo của Sao Hỏa. Theo Wikimedia Commons. |
Ngôi sao khổng lồ đỏ Arcturus này có đường kính gấp khoảng 25 lần so với Mặt Trời, nó không phải là ngôi sao khổng lồ đỏ lớn nhất, tuy nhiên do kích thước lớn, nên độ sáng của nó gấp khoảng hơn 100 lần so với Mặt Trời. Ngoài ra, hồng ngoại và bức xạ của nó mạnh hơn khoảng 200 lần so với Mặt Trời.
Trong thiên văn phương đông, chòm sao chứa sao Arcturus là chòm sao Rồng. Còn trong những câu chuyện của Hy Lạp cổ đại, thì Bootes là Icarus - người đã can đảm bay gần đến Mặt Trời. Còn trên đải Hawaii, đây là ngôi sao dẫn đường đặc biệt quan trọng đối với dân cư bản địa trên đảo và cư dân của đảo Polynesia.
 |
| Johannes Hevelius đã vẽ chòm sao này trong Uranographia - một danh mục thiên thể của ông vào năm 1690. Theo Wikimedia Commons. |
Tọa độ của Arcturus là xích kinh : 14h 15 m 39.7s, xích vĩ : +19° 10′ 56″.
Anh Tuấn Nguyễn tham khảo từ EarthSky.org, Wikipedia.
Bản dịch Kinh Thánh Tiếng Việt tham khảo ở http://lftd.org/kt/kt18_giop.htm
