Thiên hà Tiên Nữ - hàng xóm của dải Ngân Hà
Mặc dù vẫn có vài thiên hà nhỏ ở gần dải Ngân Hà của chúng ta, nhưng thiên hà Tiên Nữ (Andromeda - M31) là thiên hà lớn nhất và gần nhất với chúng ta. Trừ hai đám mây Magellan lớn và nhỏ là hai thiên hà vệ tinh của Ngân Hà (chúng ta ở bán cầu bắc hầu như không thể quan sát được nó) thì thiên hà Tiên Nữ là thiên hà sáng nhất. Và với khoảng cách 2,3 triệu năm ánh sáng, đây cũng là vật thể xa nhất mà mắt của bạn (với thị lực bình thường) có thể nhìn thấy được.
Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà là hai thiên hà lớn nhất trong Cụm Thiên hà Địa phương mà thiên hà lớn nhất trong này là thiên hà Tiên Nữ rồi tiếp đó là Ngân Hà và thiên hà Triangulum, sau đó tới khoảng 30 thiên hà nhỏ khác nữa. Cả thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà đều có những thiên hà vệ tinh của chúng, cả hai đều trải rộng khoảng 100.000 năm ánh sáng - đủ chỗ để đựng hàng tỷ ngôi sao lớn.
Làm thế nào để quan sát thiên hà Tiên Nữ ? Ở Việt Nam chúng ta, bạn có thể quan sát M31 dễ dàng hầu hết trong tất cả các đêm trong năm. Thiên hà Andromeda sẽ bắt đầu mọc cao dần lên từ mùa thu, lúc này nó sẽ lên cao vào lúc nửa đêm. Vào khoảng tháng 9 và tháng 10, thiên hà này sẽ tỏa sáng trên bầu trời hướng đông khi màn đêm buông xuống rồi lên cao dần cho đến nửa đêm và vẫn còn khá cao trên bầu trời hướng tây khi bình minh đang đến. Những buổi tối mùa đông là thời gian thuận lợi để quan sát thiên hà này.
Nếu bạn quan sát ở rất xa ánh đèn thành phố và vào một đêm mùa thu hoặc mùa đông không trăng thì bạn sẽ thấy nó như là một vệt sáng mờ có kích cỡ gần bằng với kích cỡ Mặt Trăng trên bầu trời đêm.
Vào mùa thu, bạn hãy tìm kiếm chòm sao Pegasus nằm cao ở gần thiên đỉnh, rồi nối bốn ngôi sao ở dưới của nó lại thành hình vuông. Từ ngôi sao đỉnh trên cùng đi qua ngôi sao đỉnh dưới cùng là bạn sẽ thấy thiên hà M31.
Tọa độ của thiên hà Andromeda : Xích kinh 00h 42m 44.3s - Xích vĩ +41° 16′ 9″.
.jpg "Thiên hà Andromeda với hai thiên hà vệ tinh của nó. Tác giả : Adam Evans.") |
| Thiên hà Tiên Nữ với hai thiên hà vệ tinh của nó. Tác giả : Adam Evans. |
Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà là hai thiên hà lớn nhất trong Cụm Thiên hà Địa phương mà thiên hà lớn nhất trong này là thiên hà Tiên Nữ rồi tiếp đó là Ngân Hà và thiên hà Triangulum, sau đó tới khoảng 30 thiên hà nhỏ khác nữa. Cả thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà đều có những thiên hà vệ tinh của chúng, cả hai đều trải rộng khoảng 100.000 năm ánh sáng - đủ chỗ để đựng hàng tỷ ngôi sao lớn.
Làm thế nào để quan sát thiên hà Tiên Nữ ? Ở Việt Nam chúng ta, bạn có thể quan sát M31 dễ dàng hầu hết trong tất cả các đêm trong năm. Thiên hà Andromeda sẽ bắt đầu mọc cao dần lên từ mùa thu, lúc này nó sẽ lên cao vào lúc nửa đêm. Vào khoảng tháng 9 và tháng 10, thiên hà này sẽ tỏa sáng trên bầu trời hướng đông khi màn đêm buông xuống rồi lên cao dần cho đến nửa đêm và vẫn còn khá cao trên bầu trời hướng tây khi bình minh đang đến. Những buổi tối mùa đông là thời gian thuận lợi để quan sát thiên hà này.
 |
| Nhiều người dùng chữ M hay W của chòm sao Cassiopeia (Thiên Hậu) ở gần đó để xác định thiên hà Andromeda. |
Nếu bạn quan sát ở rất xa ánh đèn thành phố và vào một đêm mùa thu hoặc mùa đông không trăng thì bạn sẽ thấy nó như là một vệt sáng mờ có kích cỡ gần bằng với kích cỡ Mặt Trăng trên bầu trời đêm.
 |
| Nhiều người dùng Hình vuông của chòm sao Pegasus (Phi Mã) để xác định thiên hà Andromeda. |
Vào mùa thu, bạn hãy tìm kiếm chòm sao Pegasus nằm cao ở gần thiên đỉnh, rồi nối bốn ngôi sao ở dưới của nó lại thành hình vuông. Từ ngôi sao đỉnh trên cùng đi qua ngôi sao đỉnh dưới cùng là bạn sẽ thấy thiên hà M31.
Tọa độ của thiên hà Andromeda : Xích kinh 00h 42m 44.3s - Xích vĩ +41° 16′ 9″.
Anh Tuấn Nguyễn theo EarthSky.org
.jpg)
