Ngày này năm xưa : Ngày sanh nhà thiên văn học người Mỹ Edwin Hubble
Ngày 20/11/1889, nhà thiên văn học người Mỹ Edwin Powell Hubble được sanh ra ở Marshfield, Missouri, Hoa Kỳ. Ông đóng vai trò quan trọng trong lãnh vực thiên văn học nghiên cứu các thiên hà và ông cũng được coi như là một trong những nhà vũ trụ học quan sát lớn của thế kỷ 20. Ông chỉ ra rằng vũ trụ gồm các thiên hà đang giãn nở ra và phồng lên giống như quả khinh khí cầu lớn vô giới hạn, đưa ra bằng chứng cho thuyết vụ nổ lớn (Big bang) nhằm mô tả quá trình hình thành và phát triển của vũ trụ. Ông càng nổi tiếng hơn khi cho rằng vũ trụ này là vô hạn và Ngân Hà của chúng ta chỉ là một trong rất nhiều các thiên hà có mặt trong vũ trụ này. Tên của ông được đặt cho một định luật do ông đưa ra rằng các ngôi sao càng xa trung tâm vũ trụ thì di chuyển ra xa khỏi trung tâm vũ trụ với tốc độ càng nhanh và được gọi là Định luật Hubble, ngoài ra Kính Viễn vọng Không gian Hubble của NASA bay ngoài không gian ở quỹ đạo cách địa cầu 610 cây số cũng được đặt theo tên của ông.
Ông là con trai của giám đốc một công ty bảo hiểm và khi được 9 tuổi, ông chuyển tới Chicago. Tốt nghiệp trung học vào năm 1906, ông được lãnh học bổng như học bổng này được trao nhầm cho một học trò khác, và vì thế Hubble chỉ nhận được một nửa số tiền học bổng. Ông sử dụng học bổng đó để được làm trợ lý trong phòng thí nghiệm vật lý. Cuối cùng ông cũng có chứng chỉ Toán học và Thiên văn học vào năm 1910.
Edwin Hubble ưa thích bóng rổ và quyền anh, sự kết hợp giữa thể thao và kết quả học tập đã cho ông học bổng Rhodes để tới trường đại học Oxford. Khi nhập học, ông hứa với cha rằng sẽ làm cha vui lòng khi ông này không cho phép Hubble nghiên cứu khoa học mà phải là nghiên cứu về luật. Hubble học luật La Mã và Anh tại trường Oxford và trở về Hoa Kỳ vào năm 1913, khi trở về ông được cấp giấy phép hành nghề và ông làm việc này với sự không ưa thích được một năm ở Kentucky - nơi mà gia đình của ông từng sống.
Ngoài ra ông cũng biết tiếng Tây Ban Nha nên vào mùa thu năm 1913 ông được trường trung học New Albany mướn về để dạy tiếng Tây Ban Nha, Vật lý, Toán học và huấn luyện viên đội bóng rổ của trường. Cuối năm 1914, ông quyết định bỏ nghiệp giáo viên và trở lại trường đại học như là một sinh viên để tiếp tục nghiên cứu thiên văn học.
Nhà vật lý thiên văn nổi tiếng Stephen Hawking của Anh quốc đã viết trong cuốn sách Lược sử thời gian (A Brief History of Time) của ông rằng "phát hiện ra vũ trụ đang mở rộng là một trong những cuộc cách mạng trí tuệ vĩ đại của thế kỷ 20". Ai có thể biết rằng tương lai của Edwin lại thành công như vậy khi ông không học thiên văn học và lại là học luật ở đại học ?
Đầu năm 1917, trong khi ông vẫn đang học tập để trở thành tiến sĩ thì ông đã được George Ellery Hale là người sáng lập ra Đài quan sát núi Wilson ở Pasadena, California để cùng tham gia vào đội ngũ nhân viên ở đó. Đây là một cơ hội tuyệt vời cho ông nhưng rất tiếc nó lại đến vào thời điểm không đúng. Sau một đêm ông hoàn thành luận án tiến sĩ của mình thì ông nhận được giấy báo nhập ngũ vào sáng hôm sau, ông phải tham gia quân đội để chuẩn bị cho chiến tranh.
Ông phục vụ cho quân đội Pháp rồi trở về Hoa Kỳ vào năm 1919. Sau khi trở về, ông lập tức đến núi Wilson trong bộ quân phục và ngỏ ý muốn tham gia. Lúc này mới đúng là thời điểm tốt đẹp, nơi đây đã trở thành trung tâm quan sát cho nền vật lý thiên văn mới, sau này người ta gọi nó là vũ trụ học (cosmology) và Kính viễn vọng Hooker 100 inch vừa được hoàn thành sau một thập kỷ thi công, nó làm kính quan sát bầu trời mạnh mẽ nhất vào thời điểm đó.
Khi làm việc tại nơi này, Hubble đã gặp phải đối thủ của mình là Harlow Shapley - người đã nổi tiếng nhờ công trình đo kích cỡ của Ngân Hà. Shapley đã tiên phong sử dụng phương pháp mới của Henrietta Leavitt tại Đài quan sát Đại học Harvard. Kết quả của ông là Ngân Hà rộng ba trăm ngàn năm ánh sáng, tức gấp 10 lần so với những giá trị ước tính trước đó. Tuy nhiên, Shapley cũng như các nhà khoa học khác, vẫn nghĩ rằng Ngân Hà của chúng ta là thiên hà độc nhất mặc dù William Herschel đã từng đưa ra ý kiến vào thế kỷ 18 rằng có nhiều thiên hà khác như Ngân Hà cùng tồn tại trong vũ trụ này.
Hubble đã phải thức nhiều đêm lạnh lẽo trên đỉnh núi nhìn qua kính Hooker để chứng minh rằng Shapley đã sai. Tháng 10 năm 1923, ông phát hiện ra "tinh vân" trong chòm sao Andromeda (Tiên Nữ) mà ngày nay chúng ta biết được đó là M31 - thiên hà Andromeda. Hubble sử dụng phương pháp như Shapley đã sử dụng và ra kết quả rằng "tinh vân" đó cách chúng ta tới 1 triệu năm ánh sáng, tức là nằm bên ngoài Ngân Hà của chúng ta. Vậy là, vũ trụ đã rộng hơn từ ngày hôm đó !
 |
| Edwin Powell Hubble (1889 - 1953) |
Ông là con trai của giám đốc một công ty bảo hiểm và khi được 9 tuổi, ông chuyển tới Chicago. Tốt nghiệp trung học vào năm 1906, ông được lãnh học bổng như học bổng này được trao nhầm cho một học trò khác, và vì thế Hubble chỉ nhận được một nửa số tiền học bổng. Ông sử dụng học bổng đó để được làm trợ lý trong phòng thí nghiệm vật lý. Cuối cùng ông cũng có chứng chỉ Toán học và Thiên văn học vào năm 1910.
Edwin Hubble ưa thích bóng rổ và quyền anh, sự kết hợp giữa thể thao và kết quả học tập đã cho ông học bổng Rhodes để tới trường đại học Oxford. Khi nhập học, ông hứa với cha rằng sẽ làm cha vui lòng khi ông này không cho phép Hubble nghiên cứu khoa học mà phải là nghiên cứu về luật. Hubble học luật La Mã và Anh tại trường Oxford và trở về Hoa Kỳ vào năm 1913, khi trở về ông được cấp giấy phép hành nghề và ông làm việc này với sự không ưa thích được một năm ở Kentucky - nơi mà gia đình của ông từng sống.
Ngoài ra ông cũng biết tiếng Tây Ban Nha nên vào mùa thu năm 1913 ông được trường trung học New Albany mướn về để dạy tiếng Tây Ban Nha, Vật lý, Toán học và huấn luyện viên đội bóng rổ của trường. Cuối năm 1914, ông quyết định bỏ nghiệp giáo viên và trở lại trường đại học như là một sinh viên để tiếp tục nghiên cứu thiên văn học.
Nhà vật lý thiên văn nổi tiếng Stephen Hawking của Anh quốc đã viết trong cuốn sách Lược sử thời gian (A Brief History of Time) của ông rằng "phát hiện ra vũ trụ đang mở rộng là một trong những cuộc cách mạng trí tuệ vĩ đại của thế kỷ 20". Ai có thể biết rằng tương lai của Edwin lại thành công như vậy khi ông không học thiên văn học và lại là học luật ở đại học ?
Đầu năm 1917, trong khi ông vẫn đang học tập để trở thành tiến sĩ thì ông đã được George Ellery Hale là người sáng lập ra Đài quan sát núi Wilson ở Pasadena, California để cùng tham gia vào đội ngũ nhân viên ở đó. Đây là một cơ hội tuyệt vời cho ông nhưng rất tiếc nó lại đến vào thời điểm không đúng. Sau một đêm ông hoàn thành luận án tiến sĩ của mình thì ông nhận được giấy báo nhập ngũ vào sáng hôm sau, ông phải tham gia quân đội để chuẩn bị cho chiến tranh.
Ông phục vụ cho quân đội Pháp rồi trở về Hoa Kỳ vào năm 1919. Sau khi trở về, ông lập tức đến núi Wilson trong bộ quân phục và ngỏ ý muốn tham gia. Lúc này mới đúng là thời điểm tốt đẹp, nơi đây đã trở thành trung tâm quan sát cho nền vật lý thiên văn mới, sau này người ta gọi nó là vũ trụ học (cosmology) và Kính viễn vọng Hooker 100 inch vừa được hoàn thành sau một thập kỷ thi công, nó làm kính quan sát bầu trời mạnh mẽ nhất vào thời điểm đó.
Khi làm việc tại nơi này, Hubble đã gặp phải đối thủ của mình là Harlow Shapley - người đã nổi tiếng nhờ công trình đo kích cỡ của Ngân Hà. Shapley đã tiên phong sử dụng phương pháp mới của Henrietta Leavitt tại Đài quan sát Đại học Harvard. Kết quả của ông là Ngân Hà rộng ba trăm ngàn năm ánh sáng, tức gấp 10 lần so với những giá trị ước tính trước đó. Tuy nhiên, Shapley cũng như các nhà khoa học khác, vẫn nghĩ rằng Ngân Hà của chúng ta là thiên hà độc nhất mặc dù William Herschel đã từng đưa ra ý kiến vào thế kỷ 18 rằng có nhiều thiên hà khác như Ngân Hà cùng tồn tại trong vũ trụ này.
Hubble đã phải thức nhiều đêm lạnh lẽo trên đỉnh núi nhìn qua kính Hooker để chứng minh rằng Shapley đã sai. Tháng 10 năm 1923, ông phát hiện ra "tinh vân" trong chòm sao Andromeda (Tiên Nữ) mà ngày nay chúng ta biết được đó là M31 - thiên hà Andromeda. Hubble sử dụng phương pháp như Shapley đã sử dụng và ra kết quả rằng "tinh vân" đó cách chúng ta tới 1 triệu năm ánh sáng, tức là nằm bên ngoài Ngân Hà của chúng ta. Vậy là, vũ trụ đã rộng hơn từ ngày hôm đó !
+Anh Tuấn Nguyễn tham khảo từ Wikipedia Anh ngữ và SpaceTelescope.org
