Quan sát bầu trời tháng 3 năm 2017 - Chòm sao Leo
Tháng 3 là thời điểm bắt đầu mùa xuân khi tiết Xuân phân diễn ra. Trong tháng này, bạn sẽ quan sát tốt Leo, là một trong số 13 chòm sao Hoàng đạo. Sự trở lại của Sao Mộc vào bầu trời buổi tối và sự vắng bóng của Sao Kim trên bầu trời chiều.Các hành tinh chiều tối
Ngay khi màn đêm vừa buông xuống, bầu trời hướng tây lập tức bị thống trị bởi độ sáng của Sao Kim.
Tuy nhiên, tháng 3 là tháng cuối cùng của hành tinh này trên bầu trời buổi chiều năm 2017, bạn chỉ có thể quan sát được nó vào nửa đầu tháng. Sao Kim sẽ nằm cao không quá 15 độ so với chân trời hướng tây rồi nhanh chóng lặn đi sau 7 giờ rưỡi tối.
Bạn sẽ nhanh chóng được diện kiến Nữ thần sắc đẹp lần nữa, khi hành tinh này bắt đầu chiếm lĩnh cả bầu trời hướng đông vào những buổi sáng sớm từ tháng 4 đến hết tháng 9, mà tốt nhất là vào đầu tháng 6.
Hãy sử dụng kính thiên văn để quan sát cận cảnh Sao Kim, bạn sẽ thấy được Sao Kim đang trong giai đoạn pha khuyết.
Đồng hành cùng Sao Kim trong những buổi chiều tháng 3, Sao Hỏa là chấm sáng mờ nhạt hơn có màu sắc đỏ cam nằm cao không quá 30 độ so với chân trời hướng tây. Sao Hỏa sẽ nằm thấp dần qua mỗi ngày và rời khỏi bầu trời buổi chiều sau tháng 6.
Các chòm sao và thiên thể
Khi những vì sao đặc trưng của bầu trời mùa đông đã lặn dần ở chân trời hướng tây, thì những vì tinh tú rạng rỡ của bầu trời mùa xuân đã xuất hiện.
Chòm sao nổi bật của bầu trời đêm tháng 3 là Leo – một trong số 13 chòm sao Hoàng đạo. Hoàng đạo là một đường thẳng tưởng tượng trên bầu trời được vẽ ra bởi đường đi của Mặt Trời, Mặt Trăng và các hành tinh.
Những chòm sao nào có đường này cắt ngang qua, được gọi là chòm sao Hoàng đạo. Theo thiên văn học, có 13 chòm sao Hoàng đạo và tháng 3 này chúng ta sẽ đến với một chòm sao Hoàng đạo của mùa xuân.
Theo thần thoại Hy Lạp, chòm sao Leo là hình ảnh của con sư tử Nemean, một con quái vật bị giết chết bởi Hercules và trở thành chiến công đầu tiên trong 12 chiến công của chàng. Sau khi bị giết, nó trở thành một chòm sao, vì khi còn sống, nó là vua của muôn thú.
Con quái vật sư tử này có bộ da không thể bị đâm thủng, dân làng Corinth đã tìm mọi cách để tiêu diệt nhưng không được. Hercules bèn dẫn nó vào trong hang rồi vật cho đến chết, dùng chính móng vuốt của nó để lột tấm da rồi khoác vào như một chiến lợi phẩm.
Ngôi sao sáng nhất của Leo là Regulus, một ngôi sao trắng-xanh có độ sáng biểu kiến là +1,35 và cách chúng ta 77 năm ánh sáng. Regulus thật ra là một hệ bốn sao với hai cặp sao đôi.
Ngôi sao này nằm rất gần với đường Hoàng đạo, nên nó thường xuyên giao hội với Mặt Trăng cùng các hành tinh trên bầu trời. Chữ Regulus trong tiếng Latin có ý nghĩa là vị vua nhỏ hay vị hoàng tử, đánh dấu trái tim của chú sư tử.
Denebola là sao sáng thứ hai của sư tử Leo, nó có độ sáng biểu kiến là +2,1 và cách chúng ta 35,9 năm ánh sáng. Ngôi sao này có khối lượng lớn hơn 75%, bán kính lớn hơn 173% và sáng hơn 12 lần so với Mặt Trời của chúng ta.
Đây là một ngôi sao trẻ, ước tính tuổi đời chỉ mới 400 triệu năm. Nó là một ngôi sao biến quang và thay đổi độ sáng 10 lần mỗi ngày, mỗi lần chênh lệch 0,025 độ biểu kiến. Ngôi sao này đánh dấu chiếc đuôi của chú sư tử.
Chòm sao này chứa rất nhiều thiên thể thú vị cho bạn quan sát. Nhắc đến Leo không thể không kể đến Bộ ba thiên hà của Sư tử. Đây là một nhóm gồm các thiên hà Messier 65, Messier 66 và NGC 3628.
Messier 65 có độ sáng biểu kiến là +10,3 và cách chúng ta 35 triệu năm ánh sáng, trong khi Messier 66 cách Trái Đất 36 triệu năm năm ánh sáng và có độ sáng biểu kiến là +8,9, và NGC 3628 với độ sáng biểu kiến là +10,2 cũng cách địa cầu 35 năm ánh sáng. Cả ba đều là những thiên hà xoắn ốc.
Ngoài ra còn một nhóm thiên hà nữa trong chòm sao này, gồm Messier 95, Messier 96 và Messier 105 cùng ít nhất 9 thiên hà mờ nhạt khác. Ba thiên hà này có độ sáng biểu kiến lần lượt là +11,4, +10,1, +10,2 và có khoảng cách lần lượt là 38 triệu, 31 triệu và 32 triệu năm ánh sáng.
Các hành tinh sáng sớm
Sao Thổ sẽ mọc lên bầu trời hướng đông từ sau nửa đêm và tỏa sáng ở bầu trời hướng nam cho đến khi Mặt Trời mọc. Hành tinh này sẽ nằm gần Mặt Trăng vào rạng sáng 21/3.
Bạn sẽ quan sát được Sao Thổ trong tất cả buổi sáng của tháng 3 này. Hãy sử dụng kính thiên văn để nhìn thấy hệ thống vành đai rực rỡ tuyệt đẹp của nó.
Sao Mộc đã mọc lên từ bầu trời hướng đông vào buổi tối rồi lên cao dần và sẽ ở lại bầu trời hướng tây trong suốt các buổi sáng sớm tháng 3 này. Sao Mộc sẽ nằm rất gần với Mặt Trăng vào ngày 15/3.
Dần dần qua mỗi ngày, Sao Mộc sẽ nằm thấp dần rồi biến mất khỏi bầu trời buổi sáng sau tháng 6. Hãy quan sát qua kính thiên văn để thấy được những dải khí chạy dọc trên hành tinh này cùng 4 vệ tinh lớn nhất của nó.
Bạn nhớ đón xem video giới thiệu chòm sao Leo (Sư tử) vào giữa tháng 3 trên kênh YouTube của Ftvh.
Để xem những sự kiện thiên văn diễn ra trong năm 2017 này, mời các bạn truy cập trang Lịch thiên văn của Ftvh tại địa chỉ: http://lichthienvan.ftvh.org/
Cảm ơn bạn đã chú ý theo dõi, hẹn gặp lại bạn trong các chương trình sau của Ftvh – Vũ trụ trong tầm tay.
––––––––––
Thực hiện:
Quang Niên
quangnien@ftvh.org
Nội dung:
Khánh Duy
khanhduy@ftvh.org
Thuyết minh:
Phù Dung
phudung@ftvh.org
Hình ảnh sử dụng trong video:
Road Through The Night Sky
Timefocus Films
https://goo.gl/d8FYWo
Who are we in this universe?
Lam Dinh
https://goo.gl/1Q0XGY
Urania's Mirror - Leo Major and Leo Minor
Sidney Hall
https://goo.gl/5gFEf2
Nemean Lion
Hevelius, Firmamentum, 1690
Hercules Movie
Flynn Picture Company
Radical Studios
Hercules fight with the Nemean Lion
Yaroslav Radeckiy
https://goo.gl/OHsyqd
Regulus and Leo I dwarf galaxy
Russell Croman
The Leo Triplet Galaxies from VST
ESO, INAF-VST, OmegaCAM
https://goo.gl/mRDgN6
M105, M96, and M95
Dick Locke
https://goo.gl/AS8abV
Two Planets in Leo and Virgo
Tunc Tezel
https://goo.gl/nPrgoU
Nhạc nền:
Cylinder Two
Chris Zabriskie
